27 Dec POZNATI ČESI ROĐENI U ĆUPRIJI – DRAGOSLAV SLEJŠKA (1923-1996)
Češka kolonija u blizini Fabrike šećera predstavljala je dom mnogih porodica čeških radnika. U njoj su se rađale i stasavale nove generacije mladih Čeha, koje su detinjstvo i mladost provele u Ćupriji. U gradu na obali Morave imali su sve potrebne uslove za kvalitetno školovanje i napredovanje, ali i očuvanje svog nacionalnog identiteta i kulture. U takvim okolnostima, u Ćupriji su se rodili i odrastali poznati češki intelektualci.
Jedan od njih bio je Dragoslav Slejška,jedan od poznatijih čeških sociologa i filozofa, rođen u Ćupriji 1923. godine. NJegov otac, Bogosav, bio jedugogodišnji učitelj u češkoj školi u Ćupriji i vrlo aktivan član gotovo svih čeških kulturnih i sportskih udruženja i institucija.Mladi Dragoslav nije dugo živeo u Ćupriji. Poznato je da je gimnaziju završio u češkim Pardubicama 1941. godine, nakon čega je upisao bogosloviju u Pragu. Postdiplomske studije nastavio je u Lenjingradu, da bi ubrzo prešao u Moskvu, gde je 1955. godine odbraniodoktorsku disertaciju pod nazivom “Antirevolucionarna suština religioznog i pozitivnističkog morala“.
Dok je završavao postdiplomske studije, radio je kao asistent, akasnije i docentna predmetu Marksizam-lenjinizam na Karlovom univerzitetu u Pragu od 1952. do 1954. godine. Narednih jedanaest godina bio je zaposlen kao istraživač na Fakultetu umetnosti Čehoslovačke akademije nauka. Godine 1965. postao je šef odeljenja za sociologiju malih grupa na tada osnovanom Institutu za sociologiju Čehoslovačke akademije nauka. Godinu dana proveo je na usavršavanju u Sjedinjenim Američkim Državama 1967. godine.
Nakon raspuštanja Instituta za sociologiju Čehoslovačke akademije nauka, morao je da napusti akademsku karijeru u sociologiji. Najpre je radio u Institutu za društvenu analizu u Hradec Kralove, a zatim u praškom ogranku Čehoslovačkog tehnološkog doma u Pardubicama od 1970. do 1975,da binaredne godineprešao u Institut za tehnički razvoj i informacije, gde je devet godina proveo kao istraživač. Posle 1990. godine nakratko se vraća u obnovljeni Institut za sociologiju Akademije nauka Češke kao konsultant.
Dragoslav Slejška je bio jedna od centralnih ličnosti češke sociologije šezdesetih godina prošlog veka.U svom istraživanju se uglavnom posvetio sociologiji malih grupa, industrijskoj sociologiji i sociologiji javnog mnjenja. Kao i mnogi drugi, Slejška je svoj put ka sociologiji probio od ortodoksne marksističke filozofije. Kao vrlo mlad student, nakratko se pojavio među saradnicima tzv.Praške škole sociologije, ali se na kraju priklonio marksističkoj ortodoksiji, u ime čega je kritikovao i domaću tradiciju verske i svetovne etike, uključujući Masarikovu etiku.
Tokom petogodišnjeg mandata šefa katedre u Institutu za sociologiju Čehoslovačke akademije nauka, Slejška je sa timom kolega organizovao niz empirijskih istraživanja u preduzećima, među kojima su cementara u Prahovicama, fabrika čokolade u Modrani i druge. Rezultati ovih istraživanja uglavnom nisu objavljeni u celini iako je Slejškin tim više puta za njih nagrađivan. Međutim, Slejška je značajno doprineo formulisanju teorijskih i metodoloških pretpostavki ovog istraživanja. Objavio je priloge za teoriju društvene strukture preduzeća, učešće radnika u upravljanju, kao i pregled metodologije sociometrijskih istraživanja. Takođe je učestvovao u promociji istraživanja javnog mnjenja i u pripremama za osnivanje Instituta za istraživanje javnog mnjenja Čehoslovačke akademije nauka. Godine 1968. uključio se u rasprave o korporativnom samoupravljanju, koje je trebalo da bude deo projekta ekonomske reforme.
Bio je član Komunističke partije Češke od 1945. do 1970. godine, kada je isključen iz partije, verovatno zbog kritike korporativne birokratije i zagovaranja demokratizacije radničkih samouprava.
Tokom svoje naučne karijere objavio je preko 40 radova, od kojih najveći broj za poznati „Sociološki časopis“.
Njegovi najpoznatiji radovi su: „Društvena priroda etike: Uloga religiozne i pozitivističke etike u našoj zemlji“ (Prag 1956); „Dijalektika proizvodnih snaga i socijalistički proizvodni odnosi“(Prag 1962); „Sociometrijske studije„ (Prag 1965); „Sociologija industrije: Studijski materijali“ (Prag 1966); „Ispitivanja javnog mnjenja: proleće 1968, jesen 1989“ (Prag 1990); „Procesi razvoja ljudskih vrednosti i naše vreme: Prilog poznavanju osnova aksiološke dinamike“ (Prag 1990).
Ovaj znameniti Ćupričanin po rođenju preminuo je 1996. godine u Pragu.
