17 Dec MASARIKOVA ŠKOLA
Preseljenjem u nove krajeve, jedna od najvažnijih briga stranih doseljenika svakako je bila izgradnja crkve i škole, odnosno borba za očuvanje nacionalnog identiteta i kulture. Isti je slučaj i sa Česima u Srbiji. Tokom 19. veka, život Čeha u novoj sredini nije bio naročito organizovan, a očuvanje češkog jezika, kulture i nacionalnog osećanja odvijalo samo kroz širu porodičnu sredinu.
Nedugo po otvaranju Srpsko-češke fabrike šećera i dolasku velikog broja čeških radnika u Ćupriju, ukazala se potreba za osnivanjem jedne češke škole koju će pohađati deca čeških radnika. Tako je prva privatna češka osnovna škola u krugu Fabrike šećera otvorena 1912. godine, čak i pre one u Beogradu u kome je postojala znatno brojnija češka manjina. Smatra se da je ova institucija bila najstarija češka škola na Balkanu.
Uporedo sa ćuprijskom osnovnom školom, deca čeških radnika su u ovoj školi pohađala nastavu na češkom jeziku. Prema podacima iz 1913. godine, Češka škola je bila osmorazredna, imala je 34 učenika, koje je podučavao jedan učitelj. Tokom Prvog svetskog rata, odnosno od neprijateljske okupacije krajem 1915. do oslobođenja Ćuprije 1918. godine, škola nije radila. Nemački okupatori su uništili celokupan knjižni fond i vrlo bogatu galeriju. Rad škole obnovljen je po završetku rata, kada je u đačke klupe selo 35 učenika. Škola je tada promenila naziv i postala Privatna čehoslovačka osnovna škola.
Zahvaljujući živoj aktivnosti ćuprijskih Čeha i odboru za podizanje nove školske zgrade u čehoslovačkoj koloniji koji je vodio vredni direktor fabrike šećera František Zajic, prikupljeno je dovoljno sredstava za taj cilj. Nova zgrada čehoslovačke osnovne škole osveštana je i svečano otvorena 4. jula 1927. godine uz prisustvo brojnih zvanica. Tada ješkola ponela ime čehoslovačkog predsednika Tomaša Masarika. Predstavljala je ogranak Masarikove škole iz Beograda i radila je do Drugog svetskog rata.
Dugogodišnji upravitelj Masarikove škole bio je Bogosav (Bogumil) Slejška, učitelj i redovan predavač na raznim tribinama u prestonici. Pored rada u Masarikovoj školi, Slejška je u nekoliko navrata radio kao profesor pevanja (muzičke kulture) u ćuprijskoj Gimnaziji. Zajedno sa češkim učiteljem iz Sarajeva, Vojtom Režnjim 1934. godine, bio je jedan od tvoraca nastavnog plana i programa za sve manjinske čehoslovačke škole u Jugoslaviji, koji je bio u upotrebi sve do početka Drugog svetskog rata. Držao je kurseve češkog jezika za decu iz Ćuprije i Paraćina, predavanja o češkoj istoriji i kulturi, aktivno učestvovao u radu Sokolskog društva i svesrdno radio na razvoju kulturnog suživota srpskog i čehoslovačkog naroda. Slejškino dugogodišnje pregalaštvo u kulturi i obrazovanju nagrađeno je 1927. godine, kada je odlikovan ordenom Svetog Save V stepena.
Masarikova škola je imala i brojne vannastavne aktivnosti koje su služile, uglavnom, negovanju nacionalne kulture, tradicije i istorije. Školske priredbe su bile redovno organizovane povodom nacionalnih praznika Čehoslovačke republike i rođendana predsednika Tomaša Masarika. U školskoj 1931-1932. godini nastavu je pohađalo petnaest dečaka i osamnaest devojčica.
Masarikovu školu u Ćupriji pohađala su i deca Ćupričana. Pored čuvene harfistkinje Milice Barić, učenik ove škole bio je i Dragoslav Mihailović, jedan od najvećih srpskih književnika, koji je u svojim delima ovekovečio i svoj boravak u Masarikovoj školi.Zgrada ove škole još uvek postoji, kao stambeni objekat, u današnjoj ulici Blagoja Parovića.
