06 Sep SRPSKO-ČEŠKE VEZE
Međusobni kontakti Čeha i Srba imaju hiljadugodišnju istoriju, ali se do 19. veka, uz nekoliko izuzetaka, mogu smatrati prilično slabim. U najstarijem sačuvanom češkom dokumentu – čuvenoj Dalimilovoj hronici koja govori o istoriji Slovena od najstarijih vremena pa do sredine 14. veka, autor, između ostalih, pominje Srbe kao jedno od najstarijih slovenskih plemena.
Drugi izvori ukazuju da su veze Čeha i Srba bile primetne i u 12. veku. Detalj iz ovog perioda odnosi se na brak između Marije Vukanović, ćerke velikog raškog župana Uroša I i Konrada II Pšemisla, kneza od Znojma, koji su se venčali verovatno oko 1134. godine.
Naredni detalj odnosi se na period sredine 14. veka i vreme vladavine češkog kralja Karla IV sa jedne i srpskog cara Dušana sa druge strane. To je bilo vreme kada je srpski car vodio ratove sa mađarskim vladarom Karlom Robertom, borio se za priznanje svoje carske titule u zapadnom svetu, predstavljajući se kao branilac hrišćanstva u nadolazećem ratu protiv Osmanlija i razmišljao o uniji sa katoličkom crkvom. Češki kralj Karlo IV je u to vreme pokušao da uspostavi diplomatske odnose sa Srpskim carstvom šaljući jedno pismu caru Dušanu u kome ga je oslovljavao sa „svome dragome bratu“. Ovo je bio pokušaj češkog kralja da posreduje između cara Dušana i mađarskog kralja Karla Roberta, podržavajući Dušanovo okretanje uniji sa katoličkom crkvom.
Srbi i Česi su u zajedničkoj hrišćanskoj vojsci učestvovali u odbrani od prodora turskih trupa u srednju Evropu sredinom 15. veka, da bi u drugoj polovini 17. veka usledio novi razvoj diplomatskih odnosa za vreme srpskog ustanka protiv turske vlasti, koji je predvodio Đorđe Branković.
Važan period češko-srpskih odnosa predstavlja vreme nacionalnog preporoda sa prosvetiteljsko-romantičarskom filozofijom i početnim i postepenim interesovanjem za panslavizam. Češke patriote su pratile srpsku borbu za nezavisnost tokom celog 19. veka. Glavna veza između dva naroda bila je upravo slovenska uzajamnost, ideja koju su propagirali češki narodni preporoditelji.
Pioniri ovih odnosa i posrednici između Čeha i Srba bili su lingvista i jedan od tvoraca slavistike Josif Dobrovski, koji je istraživao slovenski jezik i značajno uticao na razvoj srpskog jezika u 19. veku. Pesnik, putopisac i slavista Josif Zdenjek Raušar opisao je svoj dugogodišnji boravak u srpskoj sredini u svojim putopisima i dnevnicima. Značajan propagator slovenske ideje postao je i slikar Jaroslav Čermak, koji se istakao u Crnogorsko-turskom ratu 1862. godine.
Intenziviranje odnosa između Srba i Čeha primetno je, ali i dominantno u 19. i početkom 20. veka. U tom periodu mnoge države su se ujedinile ili nastale iz nekadašnjih velikih monarhija.
Prvi češki putopis ili novinski članak o životu na Balkanu, odnosno o Srbiji, koji je veliki broj pripadnika češkog naroda u ondašnjoj Austrijskoj monarhiji mogao da pročita objavljen je 1835. godine pod naslovom „Srbski Beograd“. U njemu se ističe detaljni opis kulture i svekodnevnog života stanovništva u Srbiji i istorija srpske države. Tri godine kasnije, Vaclav Svatopluk Štulc objavio je članak koji se bavi folklornom tradicijom Srba.
Srbija je u to vreme, do druge polovine 19. veka, bila seljačka država, stanovništvo je živelo uglavnom na selu, nije bilo velikih gradova kao u zapadnoj i srednjoj Evropi. U drugoj polovini 19. veka počinje postepeni razvoj zanatstva i industrije i upravo u to vreme ovde su stranci igrali veliku ulogu. Ne može se sa sigurnošću tačno reći kada su Česi počeli masovnije da dolaze u Srbiju, ali se može pretpostaviti da se to dogodilo posle 1848. godine. U početku su to bili zanatlije i radnici, a kasnije industrijalci, inženjeri, lekari, muzičari, bankari i drugi. Važna prekretnica je bila 1867. godina, kada su Turci počeli da napuštaju Beograd, u koji su počeli da se doseljavaju brojni stranci, među kojima i Česi.
