18 Oct BOSILJKA JANIĆ (1869-1936)
Porodica Cincar Janković, iz koje potiče junakinja naše priče, bila je vrlo poznata i cenjena u Srbiji onog vremena. Rodonačelnik ove znamenite porodice bio je čuveni Cincar Janko Popović, junak iz vremena Prvog srpskog ustanka, koji je igrom slučaja preminuo u Ćupriji 1833. godine i sahranjen u porti manastira Ravanica. NJegov sin Đorđe Cincar Janković, ađutant kneza Mihaila, bio je oženjen Jelenom Mihailović iz Sofije, sa kojom je imao petoro dece.
Najmlađa ćerka bila je znamenita Bosiljka Janić, koja je rođena u Ćupriji i u moravskoj varoši je završila osnovnu školu. Bosiljka je u Beogradu pohađala Višu žensku školu. Udala se za Goluba Janića, koji je bio rodom iz Mavrova u Makedoniji, istaknuti nacionalni radnik, renterijer i svojevremeno jedan od najbogatijih ljudi srpske prestonice. Takođe, Golub Janić je bio učesnik Srpsko-turskih ratova od 1876. do 1878. godine. U pretkumanovskoj Srbiji bio je jedan od najistaknutijih duhovnih vođa u borbi za oslobođenje južnih krajeva. Kasnije je pomagao, kako duhovno, tako i materijalno, napredak oslobođenih krajeva i bio u vrlo bliskim vezama sa srpskim dvorom. Preminuo je novembra 1918. godine, u momentima kada je srpska vojska oslobađala Beograd pred kraj Prvog svetskog rata.
Ogromno bogatstvo koje je ostalo za Golubom Janićem, nasledila je njegova supruga. Bosiljka Janić je ceo svoj životni vek posvetila pomaganju sirotinje i obnavljanju crkava i manastira. Tako je poklonom od 50.000 dinara osnovala Zadužbinu Samuila i Goluba Janića pri Filozofskom fakultetu i Učiteljskoj školi u Skoplju, čija je namena bila nagrađivanje svetosavskih temata koji su obrađivali istorijska pitanja Južne Srbije.
Svojim testamentom osnovala je Zadužbinu Samuila i Goluba Janića pri Srpskoj kraljevskoj akademiji u Beogradu, zaveštavši imovinu u vrednosti od oko sedam miliona dinara, s namenom da se iz prihoda tog imanja podižu škole i učiteljski stanovi u Južnoj Srbiji, prvenstveno u srezu gostivarskom i ostalim srezovima tetovskog okruga.
Istim testamentom Bosiljka je osnovala Fond Sofije, Samuila i Bosiljke Goluba S. Janića. Za ovo osnivanje zaveštala je imovinu u vrednosti od milion i po dinara, sa namenom da se „iz prihodatoga Fonda odevaju siromašna deca – đaci osnovnih škola u Južnoj Srbiji, prvenstveno sa teritorije oslobođene od Turaka posle Balkanskih ratova 1912-1913. godine“. U testamentu je naglašeno, ukoliko Srpska kraljevska akademija nauka ne podigne ni jednu školu u roku od tri godine posle prijema legata, Akademija je dužna da celokulnu imovinu pokojne Bosiljke preda Odboru Fonda Sofije Samuila i Bosiljke Goluba Janića. Pored dve fondacije, Bosiljka je testamentom darivala i Društvo za podizanje hrama Sv. Save sa 20.000 dinara, opštinu svoje rodne Ćuprije sa 10.000 dinara i sa po 5.000 dinara Fond siromašnih đaka osnovne škole, podružnicu Ženskog društva i Crkvu Svetog Đorđa u Ćupriji, a u Beogradu Kolo Srpskih sestara, Žensko društvo (za Dom Gospođa), Društvo knjeginje LJubice, Društvo srpske majke, Materinsko udruženje, Udruženje studentkinja, Dom starica i staraca i Udruženje matera i domaćica Srbiji.
Ova znamenita Ćupričanka po rođenju bila je dobrotvorka desetina nacionalnih i lokalnih udruženja, ženskih organizacija širom Srbije i Kraljevine Jugoslavije. Sa svojim suprugom obnovila je na desetine manastira i crkava u Makedoniji i južnoj Srbiji. Međutim, nikada nije zaboravila rodnu Ćupriju. U ondašnjoj štampi je zabeleženo da je posle provale u crkvu Svetog Đorđa u Ćupriji 1935. godine, kada je pokradena sveštenička odežda, upravo gospođa Bosa Janić poslala vrednu novčanu pomoć ćuprijskoj crkvi za kupovinu nove.
U nekrologu objavljenom u Politici 3. februara 1936. godine, neposredno po njenoj smrti, između ostalog je zapisano:
„Bosa Janić je imala sve vrline blagorodne Srpkinje, vaspitane u predratnoj patrijarhalnoj skromnosti. Neobično darežljiva prema sirotinji, koju je obilato i neposredno kroz ceo život pomagala, pok. Bosa bila je dobrotvor mnogih humanih društava u zemlji, a izdašno je pomagala i naše kulturne i nacionalne akcije. Za svoj humani rad pok. Bosa bila je odlikovana ordenom Sv. Save.“
